Mòn Dao Trong Gia Công CNC: Hướng Dẫn Phát Hiện Và Cách Khắc Phục

I. Giới thiệu

Công nghệ gia công CNC là nền tảng của ngành công nghiệp hiện đại, được ứng dụng rộng rãi trong cơ khí chính xác, hàng không, ô tô và nhiều lĩnh vực sản xuất khác.
Nhờ khả năng điều khiển tự động và độ chính xác cao, CNC giúp gia công các chi tiết phức tạp với tốc độ và độ ổn định vượt trội. Tuy nhiên, trong quá trình vận hành lâu dài, dao cụ cắt gọt CNC sẽ không tránh khỏi hiện tượng mòn dao – yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng bề mặt, hiệu suất làm việc và chi phí sản xuất.

Mòn dao CNC là hiện tượng lưỡi cắt hoặc bề mặt dao bị hao mòn dần do ma sát với phôi. Nếu không được phát hiện và thay thế kịp thời, mòn dao có thể gây rung động, giảm độ chính xác, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và thời gian gia công.

Hình ảnh mảnh dao bị mẻ khi được phóng to

II. Các dạng mòn dao phổ biến và đặc điểm nhận biết

1. Mòn lưỡi cắt

Dạng mòn phổ biến nhất, xảy ra do tiếp xúc liên tục giữa dao và phôi. Khi lưỡi dao bị cùn, lực cắt tăng lên, bề mặt gia công trở nên thô ráp và độ chính xác giảm.

2. Mẻ lưỡi 

Xảy ra đột ngột khi dao chịu tải trọng hoặc rung động quá mức, làm sứt mẻ cạnh cắt. Đây là dạng mòn nguy hiểm vì có thể gây hư chi tiết hoặc gãy dao.

3. Mòn thụ động

Do lớp oxit hoặc cặn carbon bám trên bề mặt dao sau thời gian dài sử dụng, làm giảm khả năng cắt, tăng nhiệt độ và ma sát trong quá trình gia công.

4. Mòn không đồng đều

Khi dao bị mòn lệch ( bề mặt lưỡi cắt mòn không đều), lực cắt mất cân bằng khiến bề mặt gia công không ổn định, giảm tuổi thọ của cả dao và máy.

5. Dấu hiệu cảnh báo sớm

_ Một số dấu hiệu dễ nhận biết gồm:

• Tăng nhiệt độ cắt

• Tiếng kêu hoặc rung bất thường

• Chất lượng bề mặt chi tiết giảm

• Lực cắt tăng

III. Phương pháp phát hiện mòn dao CNC

1. Quan sát trực quan

Kiểm tra bằng mắt thường hoặc kính hiển vi để phát hiện vết mòn, mẻ hoặc trầy xước trên dao.

2. Kiểm tra cảm giác

Dùng tay chạm nhẹ lưỡi dao để cảm nhận độ sắc. Nếu dao bị trơn, mòn hoặc nhám, cần thay thế ngay.

3. Phân tích âm thanh và rung động

Sử dụng cảm biến hoặc phần mềm giám sát dao để phát hiện thay đổi trong âm thanh hoặc rung động khi cắt – dấu hiệu đặc trưng của mòn dao.

4. Đo quang học và laser

Công nghệ đo hình học bằng laser hoặc camera độ phân giải cao giúp xác định chính xác độ mòn cạnh cắt.

5. Hệ thống giám sát tự động

Các máy CNC hiện đại có thể tự động nhận biết tình trạng dao thông qua cảm biến lực, rung và nhiệt độ, cho phép thay dao đúng thời điểm.

IV. Chiến lược phòng ngừa và bảo dưỡng dao cắt

1. Bảo dưỡng định kỳ

Lập kế hoạch kiểm tra, mài lại hoặc thay dao sau số giờ gia công nhất định để đảm bảo chất lượng ổn định.

2. Làm mát và bôi trơn hợp lý

Sử dụng dung dịch làm mát đúng loại giúp giảm nhiệt độ và ma sát, từ đó giảm tốc độ mòn dao.

3. Tối ưu thông số cắt

Điều chỉnh tốc độ, lượng chạy dao và chiều sâu cắt phù hợp với từng vật liệu. Tránh cắt quá nhanh hoặc quá sâu gây quá tải dao.

4. Chọn mảnh cắt 

Với mỗi một vật liệu cắt khác nhau chúng ta cần lựa chọn mảnh cắt theo đúng loại vật liệu đó. Từ đó làm tăng độ chính xác của chi tiết và tuổi thọ của dao.

5. Làm sạch và bảo quản đúng cách

Sau khi sử dụng, cần vệ sinh sạch phoi và dầu bẩn, bảo quản dao ở nơi khô ráo, tránh va chạm hoặc gỉ sét.

V. Ảnh hưởng kinh tế và giải pháp tiết kiệm chi phí

• Mòn dao làm tăng chi phí:
  Dao mòn nhanh dẫn đến tăng tỷ lệ phế phẩm, giảm hiệu suất, tốn thời gian thay dao và bảo dưỡng máy.

• Giải pháp tối ưu chi phí:
  Kiểm soát mòn dao bằng cách quản lý tuổi thọ, chọn dao chất lượng cao, tối ưu điều kiện cắt và áp dụng bảo trì đúng cách giúp giảm chi phí tổng thể 10–30%.

VI. Kết luận

Mòn dao là hiện tượng tất yếu trong gia công CNC, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và tối ưu nếu áp dụng đúng phương pháp.
Việc phát hiện sớm, bảo dưỡng định kỳ, tối ưu thông số cắt và quản lý tuổi thọ dao sẽ giúp doanh nghiệp:
✅ Nâng cao chất lượng bề mặt sản phẩm
✅ Giảm chi phí sản xuất
✅ Tăng tuổi thọ thiết bị và dao cụ

Thiết Bị Công Nghiệp HQ chuyên cung cấp dao cụ cắt gọt CNC, dụng cụ đo kiểm và thiết bị công nghiệp chính hãng từ các thương hiệu hàng đầu như Mitsubishi, Nachi, Vertex, YG, Taegutec, ZCCCT…
Chúng tôi cam kết mang đến giải pháp tối ưu cho năng suất và chi phí, đồng hành cùng doanh nghiệp trong hành trình tự động hóa và sản xuất thông minh.

📞 Hotline/ Zalo: 0966.703.610
📧 Email: hqthietbi@gmail.com
🌐 Website: https://thietbicnhq.com/